SciELO - Scientific Electronic Library Online

 
vol.10 número2Dinâmicas e processos de transformação económica: Do contrabando à industria de torrefacção de café em Campo MaiorFormas migratórias: casar com o passaporte no espaço Schengen: Uma introdução ao caso de Portugal índice de autoresíndice de assuntosPesquisa de artigos
Home Pagelista alfabética de periódicos  

Serviços Personalizados

Journal

Artigo

Indicadores

Links relacionados

  • Não possue artigos similaresSimilares em SciELO

Compartilhar


Etnográfica

versão impressa ISSN 0873-6561

Etnográfica v.10 n.2 Lisboa nov. 2006

 

Cuidado formal e informal en Cataluña. Un análisis de la percepción de las mujeres mayores en relación a sus derechos y obligaciones en materia de cuidados y atención

 

Sílvia Bofill *

 

Este artículo presenta los resultados de una investigación realizada en Cataluña sobre el cuidado y el sistema de protección social a la dependencia en relación a la gente mayor. En particular versa sobre las expectativas que tienen las personas mayores – mujeres sobre todo – respecto a su propio cuidado, y en qué medida se observan cambios respecto a las generaciones anteriores. Contrariamente a lo que podría esperarse, un número significativo de mujeres dirigen sus demandas de atención, no tanto a la familia, cuanto a las instancias públicas. Así, encontramos un debilitamiento de la demanda en términos de responsabilidades familiares y un aumento de la demanda de servicios de atención domiciliaria, es decir, un aumento de las demandas en términos de derechos de ciudadanía.

Palabras clave: vejez, cuidado, moral, dependencia, solidaridad familiar, ciudadanía

 

 

Cuidado formal e informal na Catalunha. Uma análise da percepção das mulheres idosas em relação aos direitos e obrigações nos cuidados familiares e atenção à terceira idade

Este artigo apresenta os resultados de uma investigação levada a cabo na Catalunha sobre os cuidados e o sistema de protecção social à dependência em relação aos idosos. Aborda, em particular, as expectativas das pessoas idosas – essencialmente, as mulheres – acerca da assistência que lhes é fornecida, e a medida em que estas observam mudanças relativamente às gerações anteriores. Contrariamente ao que se poderia esperar, um número significativo de mulheres dirige as suas exigências de atenção não tanto às suas famílias, mas sim às instâncias públicas. Deste modo, encontramos uma diminuição da procura em termos de responsabilidades familiares e um aumento da procura de serviços de atenção domiciliária, ou seja, um aumento de exigências em termos de direitos de cidadania.

Palavras-chave: velhice, cuidados, moral, dependência, solidariedade familiar, cidadania

 

 

Texto completo disponível apenas em PDF.

Full text only available in PDF format.

 

 

Referencias bibliográficas

ALEMANY, C. (coord.), 2003, Noves Formes d’Organització del Treball i les Condicions de Treball i Salud en la Prestació de Serveis de Proximitat. Barcelona, Departament de Treball i Indústria – Generalitat de Catalunya.         [ Links ]

ARBER, S., y M. Evandrou (eds.), 1997 [1993], Ageing, Independence and the Life Course, Londres, Jessica Kingsley Publishers Ltd - British Society of Gerontology.

BAZO, M. T., y C. Domínguez-Alcón, 1996, “Los Cuidados Familiares de Salud en las Personas Ancianas y las Políticas Sociales”, Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 73: 43-56.

CASADO, D., y G. López, 2001, Vejez, Dependencia y Cuidados de Larga Duración. Situación Actual y Perspectivas de Futuro. Barcelona, Fundación “La Caixa” (Colección Estudios Sociales nº 6).

CASTELLS, M., y L. P. Ortiz, 1992, Análisis de las Políticas de Vejez en España en el Contexto Europeo. Madrid, Ministerio de Asuntos Sociales.

Centro de Investigaciones Sociológicas, 1993, Encuesta Sobre el Apoyo Informal. Madrid, CIS.

Colectivo Loé, IMSERSO, CIS, Instituto de la Mujer, 1999 [1995], Cuidados en la Vejez. El Apoyo Informal. Madrid, Servicios Sociales, Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales.

Consejo de Europa, 1998, Recomendación nº 98 (9) Relativa a la Dependencia, adoptada el 18 de septiembre de 1998.

COORDINADORA NACIONAL de JUBILATS I PENSIONISTES DE CATALUNYA (CNJPC), 2000, “L’Atenció Sociosanitària i la Gent Gran. Criteris i Prioritats de la Coordinadora”, Barcelona (documento inédito).  

EIROA, P., et al., 1996, “Discapacidades y Necesidades de Servicios en las Personas Mayores Detectadas en la Encuesta de Salud OARS-Vigo”, Medicina Clínica, 106: 641-648.

FERNÁNDEZ CORDÓN, J. A., 1998, Proyección de la Población Española. Madrid, FEDEA (documento de trabajo 98-11).

_______, 1996, Demografía, Actividad y Dependencia en España. Bilbao, Fundación BBV-Documenta.

FUNDACIÓ UN SOL MÓN, y Fundació Jaume Bofill, 2003, Pobresa Monetària i Privació a Catalunya a Principis del Segle XXI. Barcelona, Fundació Un Sol Món – Fundació Jaume Bofill.

GIBSON, D., 1998, Aged Care. Old Policies, New Problems, Cambridge, Cambridge University Press.

GOMÀ, R., y J. Subirats, 2002, “Noves Tendències en la Formació i Posada en Pràctica de Polítiques Socials per a les Persones Grans a Europa”, Barcelona Societat, 11: 38-48.

IMSERSO, 2005a, Atención a las Personas en Situación de Dependencia en España. Libro Blanco. Madrid, IMSERSO.

_______, 2005b, Cuidados a las Personas Mayores en los Hogares Españoles. El Entorno Familiar. Madrid, IMSERSO.

_______, 2004a, Situación y Evolución del Apoyo Informal a los Mayores en España. Informe de Resultados. Madrid, IMSERSO.

_______, 2004b, Servicios Sociales para Personas Mayores en España. Madrid, IMSERSO.

_______, 1999, Cuidados en la Vejez. El Apoyo Informal. Madrid, IMSERSO.

Instituto Nacional de Estadística, 2001, Encuesta sobre Discapacidades, Deficiencias y Minusvalías. Madrid, INE.

KALISH, D., et al., 1998, “Social and Health Policies in OECD Countries: a Survey of Current Programmes and Recent Developments”, OECD: Labour Market and Social Occasional Papers, 33. 

MARTÍNEZ DE LA IGLESIA, J., et al., 1997, “Valoración Funcional de Personas Mayores de 60 Años que Viven en una Comunidad Urbana. Proyecto ANCO”, Atención Primaria, 20: 475-484.

Ministerio de Sanidad y Consumo, 2003, Encuesta Nacional de Salud. Madrid, Ministerio de Sanidad y Consumo.

Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, IMSERSO y Observatorio de las Personas Mayores, 2002, Servicios Sociales para Personas Mayores en España. Madrid, MTAS, IMSERSIO, OPM.

MORÁN ALÁEZ, E., 1999, “Estimación de la Población Dependiente y de sus Características Sociodemográficas”, en IMSERSO, 1999, La Protección Social a la Dependencia. Madrid, IMSERSO.

NAROTZKY, S., 2003, “¿La Reciprocidad como Recurso Humano? Aprovisionamiento y Reciprocidad”, documento inédito.

NAVARRO, V., y A. Quiroga, 2004, “La Protección Social en España”, en NAVARRO, V. (coord.), El Estado del Bienestar en España. Madrid, Tecnos –  UPF, 33-82. 

OBSERVATORIO DE LAS PERSONAS MAYORES (OPM), 2004, Servicios Sociales para Personas Mayores en España. Madrid, IMSERSO.

PITROU, A., 2002, “À la Recherche des Solidarités Familiales. Concepts Incertains et Réalité Mouvante”, en DEBORDEAUX, D., y P. Strobel (coords.), Les Solidarités Familiales en Questions. Paris, L.G.D.J., pp. 233-252.  

RODRÍGUEZ CABRERO, G., 2004, “La Protección Social a las Personas en Situación de Dependencia en España”, in NAVARRO, V. (coord.), El Estado del Bienestar en España. Madrid, Tecnos – UPF, 313-330. 

ROSENMAYR, L., 1992, “Dépendance et Relation Familiale à Domicile et Institution”, en Viellissement et Qualité de Vie. Paris, UNCCASF.

RUIZGÓMEZ, A., y J. Alonso, 1996, “Validez de la Medida de Capacidad Funcional a Través de las Actividades Básicas de la Vida Diaria en la Población Anciana”, Revista Gerontología, 6: 215-223.

SÍNDIC DE GREUGES DE CATALUNYA, 2004, “Informe Extraordinari. L’Atenció a la Gent Gran Dependent a Catalunya”, Barcelona.

WALKER, A., y C. Hagan, 2004, Growing Older. Quality of Life in Old Age. Maidenhead, Open University Press.

 

 

* Sílvia Bofill

Universitat de Barcelona

bofill@ub.edu

Creative Commons License Todo o conteúdo deste periódico, exceto onde está identificado, está licenciado sob uma Licença Creative Commons